Washington Post tarafından yayımlanan, koronavirüs gibi salgın hastalıkların katlanarak yayılmasının nedenini ve sosyal mesafenin önemini anlatan, oldukça ses getiren bu makaleyi sizlerle de paylaşmak istiyorum.
Sevdikleriniz ve tüm sevenlerinizle de bu yazıyı paylaşırsanız memnun olurum. Dört farklı senaryo incelenerek koronavirüsün yayılma hızının sosyal mesafe ile nasıl kontrol altına alınabileceğini gösteren güzel bir makale.
Ocak ayında ilk Koronavirüs (Covid-19) vakası görülmeye başladı ve iki ay sonra da bir damla şeklinde kendini gösteren bu virüs beklenmedik bir şekilde arttı. Grafiği aşağıda görebilirsiniz.
Grafik üzerinden artış hızını görmek için tıklayınız
Eksponansiyel artışı gösteren bu grafikten şu yorumu yapabiliriz. Her üç (3) günde sayı eğer bu şekilde katlanarak artarsa Mayıs ayına gelindiğinde sadece Amerika’da yüz (100) milyondan fazla vakanın olduğunu göreceğiz.
Bu durumun bir kehanet olmadığını, matematik bilimi olduğunu kabul edersek, toplum sağlığı uzmanlarının sürekli dile getirdiği sosyal mesafe uygulamasının önemini anlar ve tam anlamıyla da uygularsak yayılım hızını da azaltabiliriz.
Bir diğer gerçek ise Koronavirüsü aylar boyunca üssel olarak yayılmaya devam edecek. Üssel; vaka sayısının 10lar mertebesinde artış göstermesi anlamına geliyor. Nedeninin daha iyi anlaşılabilmesi için deneysel bir hastalığın bir popülasyona nasıl yayıldığını gösteren bir simülasyon çalışması faydalı olacak.
Bu simülasyon çalışmasının adına simulitis veriliyor. Koronavirüsünden daha kolay yayıldığını düşünelim. Yeşil noktalar sağlıklı bir bireyi, kırmızı noktalar da hasta bir bireyi temsil etsin. Sağlık bir kişi, hasta bir kişiyle temas ettiğinde sağlıklı bireyin hastaladığını düşünelim.
Hareketli simülasyon için tıklayınız
Beş (5) kişilik bir popülasyonda simulitisi kapması uzun sürmeyecek. İyileşen hasta tekrar hastalığa yakalanmaz ve yayıcı da olmaz.
Hareketli simülasyon için tıklayınız
Simulit 200 kişinin olduğu bir kasabada yayılırsa ne olur?
Sağlıklı bireylerin olduğu bu ortama sadece bir (1) hasta yerleştiriliyor. O bir (1) hasta sağlıklı bireylere temas ettikçe hastalığın nasıl hızlı bir şekilde arttığını ve daha sonra bireyler iyileştikçe bu artışın nasıl daraldığını çok net görebiliyoruz. Simülasyonun yapıldığı bu kasaba küçük olduğu için tüm popülasyona da hızlı bir şekilde yayıldı.
Amerika gibi 330 milyon insanın yaşadığı bir ülkede, bu eğri yavaşlamadan önce uzun bir süre artış göstermeye devam edebilir.
Hareketli simülasyon için tıklayınız
Gerçek koronavirüsünün Amerika’nın büyük bir bölümünü enfekte etmeden yayılmasının en az seviyeye indirilmesi gerekiyor.
Simülasyona geri döndüğümüzde Simuliti yavaşlatmak adına, Çin hükümetinin Hubei eyaletinde uyguladığı gibi zorunlu bir karantina oluşturalım.
Hareketli simülasyon için tıklayınız
Ve maalesef hasta popülasyonu sağlıklı olan popülasyondan tamamen uzaklaştırmak Sağlık uzmanlarının beklediği gibi olmuyor.
Ocak ayında Baltimore kentinin eski sağlık komiseri Leana Wen, zorunlu karantina uygulanmamasını Washington Post’a açıkladı. Birçok kişinin şehirde çalıştığını ve komşu ilçelerde yaşadığını veya bu durumun tam tersi olduğunu söyledi. İnsanların ailelerinden ayrılmasını kabul edemeyen Wen, her yolun nasıl engelleneceğini, malzemelerin sakinlere nasıl ulaştırılacağının cevabını arıyordu. Georgetown Üniversitesi’nde küresel sağlık hukuk profesörü olan Lawrence O. Gostin bu tür kilitlenmelerin çok nadir olduğu ve asla etkili olmadığını vurgular.
Sağlık yetkililerinin insanları halka açık toplantılardan kaçınmaya, evde vakit geçirmeye ve diğer bireylerden de uzak durmaya teşvik etmesiyle de ibr salgının yavaşlatılması mümkün. Bireyler birbirleriyle ne kadar az etkileşime girerse, virüsün da yayılma hızını bir o kadar yavaşlatmış oluyoruz.
Halk sağlığı uyarılarını dikkate almayı reddeden bazı bireyler hala dışarıya çıkacak. Kimisi de işleri ya da diğer yükümlülükleri nedeniyle evde kalamayacak. İşte bu bireyler sadece kendilerini hasta etmeyecek, simulit yayma olasılığını da yükseltmiş olacak.
Nüfusun ¼’ü hareket ederken, kalan ¾’ü sosyal mesafeyi benimsediğinde neler oluyor?
Hareketli simülasyon için tıklayınız
Daha fazla insanın sağlıklı kalabilmesi için sosyal mesafenin de daha fazla korunması gerekiyor. Bu da halka açık alanların cazibesi azaltılarak, bireylerin bu alanlardan uzak tutularak mümkün kılınabilir.
Daha fazla sosyal mesafeyi simüle edebilmek için, nüfusun ¼’ünün hareket etmesine izin vermek yerine, her sekiz (8) kişiden sadece bir (1) tanesinin hareket etmesine izin verilirse ne olacağını göreceğimiz simülasyon ise aşağıda yer almaktadır.
Hareketli simülasyon için tıklayınız
Yukarıda hazırlanmış olan dört farklı simülasyon rastgele oluşturulmuştur. Animasyonlar yeniden oynatıldığında sonuçlar değişiyor ancak ilk gördüğünüze benzer sonuçlar veriyor.
Kaynak: Tıklayınız
