HPV (Human Papilloma Virus)
HPV Nedir?
Günümüzde yaşanan teknolojik gelişmeler, sosyal değişimler, ekonomik dengelerdeki farklılıklar kişilerin tüm sosyal hayatlarına etkilemekte ve bunun doğal bir sonucu olarak da cinsel hastalıkların artmasına neden olmaktadır. HPV son yıllarda en hızla yayılan cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasındadır. Bu bölümde HPV enfeksiyonları, HPV-kanser ilişkisi, genital siğiller, rahim ağzı kanseri ve anogenital siğillere karşı geliştirilen aşılar ile ilgili bilgiler bulunmaktadır.
Mikroorganizma Kanser İlişkisi
20, yüzyılın son çeyreğinde, bazı mikroorganizmaların kansere yol açtığı yönünde bazı güçlü bilimsel veriler ortaya çıkartılmıştır.
Mikroorganizma-Kanser ilişkisinde en sık gösterilmiş olanlar;
- HBV (Hepatit B Virus) ile karaciğer kanseri (hepatosellüler kanser)
- Henüz şüpheli de olsa Helicobacter Pylorides bakterisi ile mide kanseri
- HPV (Human Papilloma Virus) ile serviks (cervix, rahim ağzı) kanseri arasındaki ilişkilerdir.
Günümüzde HPV (Human Papilloma Virus) bir kanser türü ile en kuvvetle ilişkilendirilen virüstür.HPV ile rahim ağzı kanseri (servikal kanser) arasında direkt bir ilişki bulunmaktadır. Bazı yazarlar HPV kısaltması yerine kısmen Türkçe'leştirilmiş şekliyle İPV (İnsan Papilloma Virus) 'yi kullanmaktadırlar.
Serviks Kanseri ile İlgili Genel Bilgiler
Amerika Birleşik Devletleri'nde seksüel (doğurgan) çağdaki yaklaşık olarak her 4 kadının 3'ünde Human Papillom Virusü (HPV) bulunmaktadır. Servikal kanserler HPV bulaşmış kadınların pek azında gelişmekle birlikte, serviks kanserli kadınların tamamına yakınında HPV enfeksiyonlarının kanser yapıcı (kanserojen) türleri bulunmaktadır.
Serviks kanserleri; rahim ağzı kanseri, servikal kanser, cervix kanseri ve cervix Ca gibi değişik terminolojilerle ifade edilmektedir. HPV de İPV olarak geçebilmektedir. Servikal kanser bütün dünyada görülen kanserlerin % 5'dir. (NCI verisi)
Yine, kansere bağlı ölümlerin kadınlardaki en sık ikinci nedeni serviks kanseridir ve vakaların %78’i gelişmekte olan ülkelerde görülmektedir. Ülkemizde ise, 1995 Sağlık Bakanlığı verilerine göre, serviks kanseri tüm kadın kanserlerinin %3.8’ini oluşturmakta ve sekizinci sırada yer almaktadır. Gelişmiş ülkelerde serviks karsinomu, 1970’li yıllara kadar genital maligniteler (habis kanserler) arasında ilk sırada iken günümüzde smear testi, kolposkopi gibi etkili taramaların sonucu olarak ikinci sıraya inmiştir.
2010 verilerine göre Amerika Birleşik Devletlerinde yıllık 12.000 yeni serviks kanseri olgusu saptanmış ve bu olguların 4000'i serviks kanserine bağlı ölümle sonuçlanmıştır.(NCI verileri) Yine dünyada her yıl ortalama 500 bin kişi cerviks kanserine yakalanmakta ve maalesef bu kişilerin yarısı kaybedilmektedir. Cerviks kanserinin ortalama görülme yaşı 52 olup; kadın yaşamında 35-39 ve 60-64 yaşları arası en sık görülme aralığıdır. Gelişmiş ülkelerde hastalığın insidansı (görülme sıklığı) ve mortalitesindeki (ölüm oranı) azalmanın en büyük nedeni bir sitolojik test olan Pap smear testi kabul edilmekte ve bu nedenle “serviks kanseri önlenebilir kanserler kategorisinde” kabul edilmektedir. 1988’de sitolojik tanılardaki değişkenliği ve iyi açıklanamayan problemleri ortadan kaldırmak için yeni bir terminoloji olan "Bethesda raporlama sistemi" tanımlanmıştır.
Bir DNA virusu olan HPV ile serviks kanseri arasındaki direkt ilişki kesindir. Yardımcı diğer faktörlerin etkileri ve mekanizmaları ise tam açık değildir.
Serviks kanserinde indirekt etkili olabilecek diğer risk faktörleri:
Gelişmiş ülkelerde kadınların % 85’i yaşamları boyunca en az bir kez Pap smear yaptırmış iken az gelişmiş ülkelerde bu oran sadece % 5’ dir. Mevcut veriler, cinsel yönden aktif yetişkinlerin % 50’sinden fazlasının bir insan papilloma virus (HPV) tipiyle enfekte olduğunu göstermektedir. Cinsel yolla geçen diğer hastalıklarda olduğu gibi genital HPV enfeksiyonları da en sık 15-25 yaş arasındaki kadınlarda görülür.
Human Papilloma Virusu (HPV) Hakkında
Human papilloma virus (HPV) cildin çok katlı yassı epitelini ve müköz membranları enfekte eden viral bir ajandır. Papilloma virüsler, "papovaviridae" familyasının üyeleridir ve doğada yaygındırlar. Bu virusler insan haricinde kuş, köpek, sığır, tavşan, maymun gibi hayvan türlerini de enfekte edebilirler. HPV, 50-55 nm boyutunda dairesel çift zincirli DNA içeren zarfsız bir virustur ve “kapsid” isimli proteinleri vardır. Her viruste en az iki kapsid proteini vardır. Papilloma viruslar henüz kültür ortamında üretilememişlerdir. Günümüze dek 150'den fazla HPV tipi bulunmuştur; klinikte HPV ile ilişkili lezyonlar ve tipleri aşağıda gösterilmiştir. HPV Tiplerinden 40'dan fazlası cinsel yolla bulaşmaktadır.
HPV ile İlişkili Lezyonlar ve Tipleri
-Deri
Derin plantar siğil HPV-Tip1
Yaygın rastlanan siğil HPV-Tip 2, 4
Düz siğil HPV-Tip 3, 10
-Mukoza
Genital siğiller HPV-Tip 6, 11 (warts, anojenital siğiller, kondiloma)
Servikal kanser
Yüksek risk HPV-Tip 16, 18, 31,45
Orta risk HPV-Tip 33, 35, 39, 51, 52, 56, 58, 59,68
Düşük risk HPV-Tip 6, 11, 42, 43, 44
-Vulva (kadın dış genital) kanseri HPV-Tip 16
-Penis kanseri HPV-Tip 16
-Orofarinks (ağız-yutak) kanseri HPV-Tip 16
-Respiratuar (solunum yollarına ait) papillomlar HPV-Tip 6, 11
En sıklıkla genital siğil veya "Condyloma Accumulata (kondilom)" olarak karşımıza çıkan İnsan Papilom virüsleri (İPV), kanser oluşturma göre üç gruba ayrılır:
1. Düşük Onkojenik (kanser oluşturma) Riskli Grup
HPV tip 6, 11, 42, 43, 44’ü içerir.Kondilomlarda ve düşük dereceli CIN lezyonlarında bulunurlar.Kanser oluşturma riskleri son derece azdır.
HPV Tip 6 ve 11 genital wart (anogenital siğillerin) büyük bir kısmından (% 90'ından) sorumludur.Anogenital siğiller "condyloma acuminata" (kondilom) olarak da bilinmektedir.
2. Orta Riskli Onkojenik Grup
En sık görülen HPV tipleri 33, 35, 51 ve 52’dir.Düşük ve yüksek dereceli CIN lezyonlarında, nadirende invaziv karsinomlarda bulunurlar.
3. Yüksek Riskli Onkojenik Grup
En yüksek oranda kanser yapma riski taşır. Yüksek kanser riskli HPV Tipleri:HPV tip 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 68, 73, 82’den oluşur. Yaklaşık 15 ayrı HPV tipi yüksek kanserojen risk grubundadır. Serviks kanserlerinin % 54’ünden Tip 16, %15’inden ise Tip 18 sorumludur. Yani yalnızca Tip 16 ve 18 tüm rahim ağzı kanserlerinin % 80'inden sorumludur. İşin kötü yanı, serviks kanserine neden olan HPV tiplerinin kıtalararasında farklılıklar göstermesidir.
HPV tip 16 kadınlarda serviks kanseri yanı sıra vulva (dış genital organ) kanserine de neden olabilmektedir.
Düşük kanserojen risk grubundaki HPV tipleri de rahim ağzında anormal hücre büyümesi oluşturmasına rağmen, yalnızca yüksek riskli grupla bulaştan sonra kansere dönüşüm olmaktadır. Genel bir kural olarak anormal hücre değişimleri ne kadar fazla ise kanser gelişme riski de o kadar fazladır.
Kaynaklar:
1. Landis SH, Murray T, Bolden S, Wingo PA. Cancer Statistics, 1998. Cancer 1998;48:6-9
2. Parkin DM, Pisani P, Ferlay J. Estimates of the world-wide incidence of eighteen major cancers in 1985. Int J Cancer 1993;54:594-606
3. Parkin DM, Pisani P, Ferlay J. Global cancer statistics. CA Cancer J Clin 1999;49:33-64
4. Greenlee RT, Hill-Harmon MB, Murray T, Thun M. Cancer statistics, 2001. CA Cancer J Clin 2001;51:15-36
5. Hamzaoğlu O, Kılıç B. Türkiye Sağlık İstatistikleri 2000. Türk Tabipleri Birliği. 2000; s:46
6. ACOG Educational and Practice Bulletins. Human Papillomavirus. 2005;61:905-18
7. Sherris JD, Wells ES, Tsu VD, Bishop A. Cervical cancer in developing countries, situation analysis. The world bank depatment of population. Health and Nutrition 1st ed. 1993
8. Kurman RJ, Solomon D. The Bethesda system for reportingcervical/ vaginal cytologic diagnoses. Springer-Verlag, New York, 1994
9. Boring CC, Squires TS, Tong T. Cancer Statistics, 1992 CA Cancer Journal Clinic 1992;42:19
10. Ostor AG. Natural history of cervical intraepithelial neoplasia: a critical review. Int J Gynecol Pathol. 1993;12:186-92. Review.
11. Anttila T, Saikku P, Koskela P, Bloigu A, Dillner J, Ikaneiom I, et al. Serotypes of Chlamidya trachomatis and risk for development of cervical squamous cell carcinoma. JAMA 2001;285:47-51
12. Kuo DY, Goldberg GL. Screening of cervical cancer: where do we go from here? Cancer Invest 2003;21:157-61
13. Hatch KD. Handbook of colposcopy. Diagnosis and treatment of lower genital tract neoplasia and HPV infections. Boston: Litle, Brown and Co 1989;7-19
14. Castle PE, Wacholder S, Lorincz AT, Scott DR, Sherman ME, Glass AG, Rush BB, Schussler JE, Schiffman M. A prospective study of high-grade cervical neoplasia risk among human papillomavirus-infected women. J Natl Cancer Inst. 2002;94:1406-14
15. Walboomers JM, Jacobs MV, Manos MM, Bosch FX, Kummer JA, Shah KV, Snijders PJ, Peto J, Meijer CJ, Munoz N. Human papillomavirus is a necessary cause of invasive cervical cancer worldwide. J Pathol. 1999;189:12-9
16. Oriel JD. Condyloma accuminata and genital molluscum contaginosum. Sexually transmitted diseases (by Felma YM, Phil M). Churchill Livingstone, 1986;153-164
17. zur Hausen H, Meinhof W, Scheiber W, Bornkamm GW. Attempts to detect virus-spesific DNA sequences in human tumors: nucleic acid hybridization with complementary RNA of human warts virus. Int J Cancer 1974;13:650-56
18. International Agency for Research on Cancer (IARC). Human papillomaviruses. Monogr Eval Carcinog Risks Hum. Lyon (France): IARC; 1995
19. Koutsky LA, Holmes KK, Critchlow CW, Stevens CE, Paavonen J, Beckmann AM, et al. A cohort study of the risk of cervical intraepithelial neoplasia grade 2 or 3 in relation to papillomavirusinfection. N Eng J Med 1992;327:1272-78
20. Ho GY, Bierman R, Beardsley L, Chang CJ, Burk RD. Natural history of cervicovaginal papillomavirus infection in young women. N Eng J Med 1998;338:423-28
21. Rozendaal L, Walboomers JM, van der Linden JC, Voorhorst FJ, Kenemans P, Helmerhorst TJ, et al. PCR-based high risk-risk HPV test in cervical cancer screening gives objective risk assessment of women with cytomorphologically normal cervical smears. Int J Cancer 1996;68:766-69
22. Touze A, Sanjose S, Coursaget P, et al. Prevalance of anti-human papillomavirus type 16, 18, 31 and 58 virus-like particles in women in the general population and in the prostitutes. J Clin Microbiol 2001;39:4344-48
23. Kiviat N. Human papilloma virus. In: Murray PR, Baron EJ, Pfaller MA, Tenover FC, Yolken RH (eds), Manuel of Clinical Microbiology 1999;7th ed:1071-79. ASM Pres, Washington DC.
24. Yarkın F. Servikal kanserlerde insan papilloma virusunun tanısı. Mikrobiyol Bült 2000;35:487-96
25. Tuncer S. İnsan papilloma virusları. Ustaçelebi Ş, Mutlu G, İmir T, Cengiz AT, Tümbay E, Mete Ö (ed.) Temel ve Klinik Mikrobiyoloji. 1999, 1.Baskı. Güneş kitabevi, Ankara, s:797-802
26. Altuglu I, Terek M, Ozacar T, Ozsaran AA, Bilgiç A. The prevelance of human papilloma virus DNA in women with mucopurulent endocervicitis. Eur J Gynaecol Oncol 2002;23:166-68
27. Division of STD Prevention. Prevention of genital HPV infection and sequelae: Report of an external consultants’ meeting. Atlanta, GA: Centers for Disease Control and Prevention, 1999.
28, Parkin DM. The global health burden of infection-associated cancers in the year 2002. International Journal of Cancer 2006; 118(12):3030–3044.
29, D'Souza G, Kreimer AR, Viscidi R, et al. Case-control study of human papillomavirus and oropharyngeal cancer. New England Journal of Medicine 2007; 356(19):1944–1956.
30, Munoz N, Bosch FX, Castellsague X, et al. Against which human papillomavirus types shall we vaccinate and screen? The international perspective. International Journal of Cancer 2004; 111(2):278–285.
31. Schiffman M, Castle PE, Jeronimo J, Rodriguez AC, Wacholder S. Human papillomavirus and cervical cancer. The Lancet 2007; 370(9590):890–907.
32. Centers for Disease Control and Prevention. Sexually transmitted diseases treatment guidelines 2002. Centers for Disease Control and Prevention. Morbidity and Mortality Weekly Report 2002; 51(RR-6):1–78
